Phụ huynh:
Chào mẹ Hệ, bây giờ em đang rất hoang mang. Con lấy trộm tiền của ba mẹ thì phải làm sao? Hôm qua em phát hiện con lấy tiền trong ví của mẹ. Lúc em hỏi thì con chối rồi cuối cùng thú nhận. Em tức giận và không biết xử lý thế nào cho đúng — la mắng hay im lặng?
Mẹ Hệ:
Mẹ Hệ hiểu vấn đề con lấy trộm tiền này là chuyện không hề nhỏ. Tuy nhiên mẹ nên bình tĩnh. Trước hết cần biết: lấy cắp ở nhà không giống lấy trộm ở bên ngoài — nó thường phản ánh một nhu cầu (tiền bạc, muốn đồ chơi), một thử nghiệm ranh giới, hoặc một cách né tránh hậu quả. Quan trọng là hành xử sao để vừa dạy con chịu trách nhiệm, vừa không làm tổn thương mối quan hệ tin tưởng trong gia đình.
1) Nguyên nhân phổ biến khiến con lấy trộm tiền
- Muốn mua đồ mà không được phép (ngại hỏi, sợ bị từ chối).
- Muốn thử giới hạn: “Nếu mình lấy, ba mẹ có phát hiện không?”
- Nhận thức về giá trị tiền chưa đủ; trẻ nghĩ tiền “tự nhiên có”.
- Để che giấu lỗi lầm khác (ví dụ làm vỡ đồ, làm bẩn quần áo).
- Ở vài trường hợp: bắt chước, áp lực bạn bè, hoặc vấn đề cảm xúc/chăm sóc (thiếu chú ý).
2) Nguyên tắc xử lý của Mẹ Hệ
- Bình tĩnh nhưng dứt khoát. Tránh phạt nặng trong cơn giận.
- Dạy chịu trách nhiệm, không chỉ trừng phạt. Cho con cơ hội sửa sai.
- Giữ mối quan hệ tin cậy. Sau khi xử lý là thời điểm để nói chuyện, không phải đánh dấu “đứa trẻ xấu”.
- Phù hợp với độ tuổi. Hành động và hậu quả phải tương xứng.
3) Các bước xử lý cụ thể (áp dụng ngay)
Bước 1 — Tách cảm xúc ra khỏi việc dạy dỗ
Hít sâu, nói với con: “Mẹ buồn vì con lấy tiền mà không nói với mẹ. Mẹ sẽ xử lý việc này để con biết chịu trách nhiệm.”
(Tránh: hét lên, gọi con là “kẻ trộm” — nhãn đó dễ ăn sâu.)
Bước 2 — Làm rõ sự thật và động cơ con lấy trộm tiền
Hỏi nhẹ nhàng: “Con lấy tiền để làm gì? Con có sợ xin mẹ không?” → Lắng nghe câu trả lời không phán xét.
Bước 3 — Yêu cầu trả lại & khắc phục hậu quả (restorative)
- Nếu còn tiền: bắt con trả lại trước mặt cha mẹ; nếu đã tiêu, hãy để con trả lại bằng cách tiết kiệm, làm việc nhà, hoặc dùng tiền tiêu vặt tương lai.
- Ví dụ: “Con sẽ trả lại bằng cách làm thêm 5 việc nhà trong 2 tuần, mỗi việc mẹ trả 10k để bù.”
Bước 4 — Hậu quả có học được (không phải trừng phạt hung bạo)
- Hậu quả hợp lý theo tuổi: tạm mất quyền tiêu vặt, phải đền bằng công việc, viết thư xin lỗi, không được dùng tiền mua đồ trong thời gian nhất định.
- Tránh bạo lực thể xác hoặc làm nhục.
Bước 5 — Giáo dục về tiền và ranh giới
- Dạy con về giá trị tiền, cách xin tiền, cách hỏi xin phép; đặt quy tắc trong nhà về nơi để tiền, ai được quyền rút tiền.
- Thiết lập “quy tắc tiền” rõ ràng: tiền của cha mẹ = hỏi trước; tiền riêng của con = con tự quyết.
Bước 6 — Kiểm soát và phòng ngừa
- Cất tiền, khóa ví; để đồ giá trị ngoài tầm với; nhưng dùng biện pháp này kèm theo giáo dục chứ không chỉ “giấu đi rồi cho qua”.
- Quan sát xem có vấn đề bạn bè, áp lực hay stress nào không.
Bước 7 — Hàn gắn cảm xúc
Sau khi xử lý xong: ôm, nói câu trấn an: “Mẹ vẫn yêu con, nhưng mẹ mong con trung thực. Mọi người đều có thể sai, quan trọng là sửa sai.”
4) Kịch bản mẫu lời nói (Mẹ Hệ gợi ý)
Khi phát hiện con lấy trộm tiền & hỏi chuyện (bình tĩnh, rõ ràng):
“Con ơi, mẹ thấy tiền trong ví bị thiếu. Mẹ hỏi con vì mẹ muốn hiểu rõ. Mẹ không muốn la mắng vội — con nói thật với mẹ nhé. Nếu con nói thật, mẹ sẽ giúp con sửa sai. Nếu con che giấu, vụ này sẽ lớn hơn.”
Nếu con thừa nhận con lấy trộm tiền:
“Cảm ơn con đã nói thật. Nói thật là bắt đầu tốt. Chúng ta sẽ lấy lại tiền/hoặc con sẽ đền bằng cách này. Mẹ mong con tự hỏi sau này: thấy tiền mà muốn lấy thì con sẽ làm gì khác?”
Giao hậu quả phù hợp (ví dụ cho bé 8–12 tuổi):
“Con sẽ trả lại bằng cách làm 10 công việc nhà nhỏ trong 2 tuần: quét nhà, rửa bát, gấp quần áo… Mỗi việc mẹ sẽ trừ 5k khỏi tiền tiêu vặt của con để bù. Khi con hoàn thành, mẹ sẽ trao lại tiền và chúng ta sẽ nói về cách dùng tiền cẩn thận.”
Hàn gắn kết thúc cuộc trò chuyện:
“Mẹ yêu con. Mẹ tin con có thể sửa sai. Lần sau con cần gì, con nói với mẹ trước nha.”
5) Gợi ý hậu xử lý & rèn kỹ năng lâu dài
- Dạy kỹ năng quản lý tiền: cho tiền tiêu vặt định kỳ, dạy cách tiết kiệm, đặt mục tiêu mua đồ.
- Cho phép con kiếm tiền bằng công sức: làm việc nhà được trả tiền, kinh nghiệm bán đồ chơi cũ…
- Thực hành tình huống: đóng vai hỏi xin tiền, từ chối bạn bè rủ đi mua đồ.
- Giữ cửa thông tin: nếu con hay lấy tiền do bị bạn bè ép/đặt trường hợp khó, bố mẹ cần can thiệp sớm.
- Nếu hành vi lặp lại nhiều lần, hoặc kèm theo nói dối thường xuyên, trộm vặt ra ngoài, hoặc biểu hiện nhút nhát/lo âu/thu mình — nên đưa con gặp chuyên gia tâm lý.
6) Khi nào cần can thiệp chuyên môn nếu con lấy trộm tiền
- Con liên tiếp lấy trộm, nói dối, lén lút dù đã xử lý nội bộ.
- Con có vấn đề cảm xúc lớn (trầm cảm, lo âu), hoặc bị bắt nạt/ép bạn bè.
- Hành vi nguy hiểm hoặc phạm pháp ngoài nhà.
Trong những trường hợp này, chuyên gia tâm lý hoặc tư vấn trường học sẽ giúp xác định nguyên nhân sâu và can thiệp phù hợp.
Con lấy trộm tiền là dấu hiệu — dấu hiệu cần giáo dục, không phải phán xét vĩnh viễn. Hãy dạy con chịu trách nhiệm, hiểu giá trị, và cho con cơ hội sửa lỗi. Nếu xử lý khéo, đây còn là bài học lớn dạy con trung thực, tự chủ và biết tôn trọng tài sản người khác.
>> Nếu ba mẹ muốn có thêm nhiều giải pháp nuôi dạy con nhàn tênh, hãy đăng ký chương trình TÌM VỀ CHÍNH MÌNH sắp khai giảng sắp đến!!!!
>>> Xem thêm các vấn đề ba mẹ thường gặp:
- Con nói dối ba mẹ
- Con ghen tị với em
- Con ăn vạ ở nơi công cộng
- Cách xử lý khi con khóc nhè?
- Con bướng phải làm sao?
- Con nghiện điện thoại
