Con hay tức giận vô cớ

Phụ huynh:
Mẹ Hệ ơi, con em năm nay 13 tuổi, dạo này con hay tức giận vô cớ. Chỉ cần em nhắc nhẹ “con làm bài đi” là con đã gắt lên, có khi ném cả bút. Có hôm con đóng cửa phòng, không chịu nói chuyện với ai. Em lo quá, không biết con bị sao nữa.

Mẹ Hệ:
Nhiều cha mẹ cũng đang gặp tình huống giống em. 13 tuổi là giai đoạn não bộ con đang “bão hormone”, cảm xúc lên xuống thất thường mà chính con cũng không kiểm soát được. Khi thấy con hay tức giận vô cớ, thực ra bên trong con đang rối loạn, sợ hãi hoặc bị tổn thương, chỉ là con chưa biết cách diễn đạt nó bằng lời, nên cảm xúc “nổ tung” ra thành giận dữ.

Phụ huynh:
Nhưng thực sự lúc con la hét, em cũng tức không chịu nổi.

Mẹ Hệ:
Đúng rồi, vì cha mẹ cũng là con người. Nhưng điều quan trọng nhất lúc này không phải là “ngăn con giận” mà là giữ cho người lớn bình tĩnh trước. Nếu em nổi nóng cùng lúc với con, não con sẽ hiểu rằng “mình phải chiến đấu để được công nhận”, và cơn giận sẽ leo thang.

Hãy nhớ: “Khi con bốc hỏa, cha mẹ phải là nước, chứ không thể là lửa.”

Phải làm gì khi con hay tức giận vô cớ

Phụ huynh:
Vậy khi con hay tức giận vô cớ, em nên làm gì?

Mẹ Hệ:
Khi con đang giận, đừng cố dạy, đừng hỏi “tại sao con lại thế”, vì lúc đó con không thể lý trí được đâu.

Hãy chỉ nói ngắn gọn, nhẹ nhàng: “Mẹ thấy con đang rất bực. Mình tạm nghỉ 10 phút nhé, rồi nói chuyện sau.”

Sau khi con bình tĩnh, hãy giúp con nhận diện cảm xúc: “Khi nãy con giận vì thấy mẹ nhắc nhiều quá đúng không?” “Lúc con la lên, mẹ hơi buồn, nhưng mẹ hiểu chắc con cũng đang mệt.”

Cách này dạy con biết gọi tên cảm xúc của mình, dần dần con sẽ biết điều tiết hơn, thay vì bộc phát.

Phụ huynh:
Có khi con ném đồ hoặc nói hỗn, em nên xử lý sao mẹ Hệ?

Mẹ Hệ:
Nếu con vượt giới hạn (ném đồ, la hét, xúc phạm), em vẫn cần thiết lập ranh giới rõ ràng. Bình tĩnh nhìn con và nói dứt khoát: “Mẹ hiểu con đang giận, nhưng ném đồ là không chấp nhận được. Khi nào con bình tĩnh, mẹ sẵn sàng lắng nghe.”

Trẻ cần hiểu rằng giận là cảm xúc được phép có, nhưng hành vi đi kèm phải được kiểm soát. Nếu em nhất quán, con sẽ dần học được rằng: “Giận không sao, nhưng mình phải biết dừng lại.”

Con 13 tuổi rất cần được hướng dẫn cách xả giận lành mạnh, chứ không thể ép “đừng giận”. Mẹ có thể cùng con tập vài điều sau:

Cho con kênh giải tỏa thể chất: chạy bộ, tập võ, vẽ, chơi nhạc, viết nhật ký cảm xúc.
Tập cho con dừng lại trước khi phản ứng: ví dụ, khi thấy giận, hít sâu 3 lần, rời khỏi chỗ gây bực.
Giúp con hiểu rằng cảm xúc không xấu, nhưng cách thể hiện mới quan trọng.
Duy trì không khí bình yên trong gia đình – cha mẹ càng nóng nảy, con càng học theo.
Sau mỗi lần con kiềm chế được cơn giận, hãy khen nhẹ: “Mẹ thấy hôm nay con bực nhưng con đã dừng lại được, mẹ thật sự tự hào.”

Mẹ Hệ: Tuổi 13 giống như một cơn bão cảm xúc – mình không thể cấm bão, nhưng mình có thể học cách che chắn, neo vững con thuyền. Khi con giận, điều con cần không phải là ai đó “chỉnh lại”, mà là một người ở yên bên cạnh, không bỏ đi, không quát mắng – để con thấy cảm xúc nào cũng có thể được chấp nhận, chỉ cần con không làm tổn thương ai.