Con cãi lại ba mẹ chem chẻm - Đối phó với con thế nào?

Phụ huynh:
Mẹ Hệ ơi, con em 12 tuổi, dạo này con cãi lại ba mẹ đôm đốp. Hễ ba mẹ nói gì là con phản ứng ngay, thậm chí còn nói những lời khó nghe. Em buồn lắm, không biết con bị sao, hay là con bắt đầu “nổi loạn tuổi dậy thì” rồi mẹ Hệ?

Mẹ Hệ:
Mẹ Hệ hiểu cảm giác của mẹ. Nhiều cha mẹ cũng rơi vào giai đoạn “khủng hoảng giao tiếp” với con ở tuổi này. 12 tuổi là độ tuổi chuyển giao – con không còn là một đứa trẻ nhỏ, nhưng cũng chưa phải người lớn. Con bắt đầu muốn được công nhận, muốn có tiếng nói riêng, nhưng lại chưa biết cách thể hiện điều đó. Vì thế, “cãi lại” đôi khi chỉ là một cách con khẳng định bản thân.

Con-cai-lai-ba-me (2) — Con cãi lại ba mẹ

Phụ huynh:
Nhưng mỗi lần con cãi lại ba mẹ, nói cộc cằn hay lớn tiếng, bố mẹlại không kìm được, phải la mắng. Em sợ nếu cứ để yên, con sẽ hư.

Mẹ Hệ:
Thật ra hầu hết ba mẹ đều phản ứng vậy. Nhưng khi ta la mắng, con chỉ nghe thấy sự áp đặt, và não con lập tức “phòng thủ” – nghĩa là con sẽ cãi mạnh hơn hoặc im lặng chống đối. Thay vì cố “thắng”, mình nên chuyển hướng giao tiếp:

👉 Khi con phản ứng, mẹ có thể nói chậm lại:

“Mẹ nghe con nói, nhưng con nói nhỏ thôi, để mẹ hiểu con.” Hoặc:
“Mẹ biết con không đồng ý, vậy con nói rõ hơn để mẹ nghe.”

Khi con cảm nhận được quyền được lắng nghe, con sẽ giảm phản kháng.

Phụ huynh:
Em thấy khó lắm mẹ Hệ ơi, vì mỗi lần con cãi lại ba mẹ, nói trống không là em nổi nóng liền.

Mẹ Hệ:
Vì mẹ vẫn đang giao tiếp với “đứa trẻ 6 tuổi” trong đầu, trong khi con em đã là “một người sắp lớn”. Ở tuổi 12, điều con cần nhất là sự tôn trọng và công nhận. Khi mình đổi cách nói — không phải “ra lệnh” mà là “trao đổi” — con sẽ học được cách nói chuyện có lý hơn.

Ngoài ra, mẹ có thể áp dụng vài cách sau để rèn luyện sự tôn trọng và tự chủ cảm xúc cho con:

Khi con nói đúng, ghi nhận ngay: “Mẹ thấy con nói có lý, mẹ sẽ suy nghĩ thêm.”
Khi con nói sai hoặc cộc cằn, bình tĩnh nói lại sau khi con nguôi: “Mẹ biết con đang bực, nhưng cách nói của con khiến mẹ buồn. Lần sau mình cùng tìm cách nói khác nhé.”
Dạy con kỹ năng giải thích cảm xúc: “Con bực vì điều gì?” “Con muốn điều gì khi con cãi mẹ?”
Và đặc biệt, tránh tranh luận khi cả hai đang nóng — vì khi đó, chẳng ai nghe ai cả.

Xử lý con cãi lại ba mẹ và thậm chí hỗn

Phụ huynh:
Vậy nếu con vẫn cãi, thậm chí hỗn, thì sao mẹ Hệ?

Mẹ Hệ:
Khi con vượt giới hạn, Con cãi lại ba mẹ nhưng vẫn cần ranh giới rõ ràng nhưng tôn trọng. Ví dụ:

“Con có quyền không đồng ý, nhưng không được phép nói hỗn. Nếu con nói vậy, mẹ sẽ dừng cuộc nói chuyện ở đây.”

Ranh giới này giúp con hiểu: “Ba mẹ tôn trọng con, nhưng con cũng cần tôn trọng lại.”

Cuối cùng, Mẹ Hệ muốn nhắn với mẹ: Tuổi dậy thì không phải thời kỳ nổi loạn, mà là giai đoạn con tìm cách làm chủ chính mình. Nếu ba mẹ đủ bình tĩnh, con sẽ học được cách làm chủ cảm xúc và lời nói từ chính chúng ta. Con cãi lại ba mẹ đa số là học từ những phản ứng của mọi người xung quanh, và đặc biệt là từ chính ba mẹ. Vì sao ba mẹ bắt con phải bình tĩnh, lễ phép trong khi mình lại luôn nóng giận với con.