Phụ huynh hỏi: Con ăn vạ ở nơi công cộng phải làm sao? Dẫn đi siêu thị là y như là lần nào cũng ăn vạ vì muốn vòi này vòi kia. Nên bố mẹ cũng ngại việc dẫn con ra đường.
Mẹ Hệ trả lời
Chào ba mẹ,
Mẹ Hệ rất hiểu và đồng cảm với những cảm xúc mệt mỏi, bất lực và đôi khi là cả xấu hổ mà ba mẹ đang phải trải qua mỗi khi con ăn vạ ở nơi công cộng. Đây là một trong những tình huống “kinh điển” và thử thách nhất đối với bất kỳ bậc cha mẹ nào.
Trước hết, chúng ta cần hiểu rằng “ăn vạ” là một phần bình thường trong quá trình phát triển của trẻ nhỏ (đặc biệt ở lứa tuổi mầm non). Đó là cách con thể hiện những cảm xúc lớn lao (như thất vọng, tức giận) khi khả năng ngôn ngữ và tự điều chỉnh cảm xúc của con chưa phát triển hoàn thiện.
Để giải quyết vấn đề này một cách hiệu quả, chúng ta cần một chiến lược nhất quán, bao gồm cả 3 giai đoạn: Trước, Trong, và Sau khi đến siêu thị.
1. Giai đoạn phòng tránh con ăn vạ
Đây là bước quan trọng nhất, quyết định đến 70% thành công. Trước khi đến siêu thị hãy:
- Thiết lập kỳ vọng rõ ràng: Trước khi đi, hãy ngồi xuống nói chuyện với con một cách nghiêm túc nhưng nhẹ nhàng. Hãy nói rõ mục đích của chuyến đi: “Hôm nay mẹ con mình đi siêu thị chỉ để mua sữa, rau và thịt thôi nhé. Mình sẽ không mua đồ chơi hay bim bim.” Bạn có thể lặp lại điều này một lần nữa trên đường đi.
- Đảm bảo nhu cầu cơ bản của con: Một đứa trẻ đói, khát, mệt mỏi hoặc buồn ngủ sẽ dễ cáu kỉnh và ăn vạ hơn rất nhiều. Hãy đảm bảo con đã được ăn no, ngủ đủ giấc trước khi ra ngoài.
- Giao nhiệm vụ cho con: Thay vì để con rảnh rỗi và nhìn ngó xung quanh, hãy biến con thành “trợ lý đắc lực” của mẹ. Bạn có thể nhờ con: “Con giúp mẹ đẩy xe nhé!”, “Con tìm giúp mẹ hộp sữa màu xanh được không?”, “Mình cùng đếm xem có bao nhiêu quả táo trong túi nào?” Việc này giúp con cảm thấy mình quan trọng, có ích và không có thời gian để đòi hỏi.
- Thỏa thuận về một phần thưởng nhỏ (nếu có): Bạn có thể đưa ra một thỏa thuận trước khi đi: “Nếu hôm nay con hợp tác với mẹ, không khóc đòi quà, thì khi về nhà hai mẹ con mình sẽ cùng nhau đọc cuốn truyện con thích nhất”. Phần thưởng nên là một hoạt động, một lời khen, thay vì một món đồ vật chất khác để tránh tạo thói quen đòi hỏi.
2. Khi con ăn vạ – Giữ Vững Lập Trường Khi “Bão” Nổi Lên
Dù đã chuẩn bị kỹ, “cơn bão” vẫn có thể ập đến. Lúc này, sự bình tĩnh của bạn chính là “vũ khí” mạnh nhất.
- Giữ bình tĩnh tuyệt đối: Đây là điều khó nhất nhưng quan trọng nhất. Khi bạn la hét, con sẽ càng la hét to hơn. Hít một hơi thật sâu. Hãy nhớ rằng, những người xung quanh không quan trọng bằng việc bạn dạy con mình một bài học quý giá.
- Đồng cảm với cảm xúc, nhưng không đồng ý với hành vi: Hãy quỳ xuống ngang tầm mắt con và nói một cách ngắn gọn, rõ ràng: “Mẹ biết con rất thích món đồ chơi này. Mẹ hiểu con đang buồn/tức giận“. Việc này cho con thấy bạn hiểu cảm xúc của con.
- Nhắc lại quy tắc đã thống nhất: Ngay sau khi công nhận cảm xúc, hãy kiên quyết nhắc lại: “Nhưng hôm nay chúng ta đã thống nhất là không mua đồ chơi. Mẹ sẽ không mua nó.” Giọng nói của bạn phải chắc chắn, dứt khoát nhưng không gắt gỏng.
- Đưa con ra khỏi “sân khấu”: Nếu con bắt đầu la hét, lăn ra sàn, hãy bình tĩnh bế con (hoặc dắt tay) đến một góc khuất hơn, ít người qua lại (ví dụ: ra ngoài cửa, vào khu vực nhà vệ sinh, hoặc ra xe). Việc này giúp con không có “khán giả” và giảm bớt áp lực cho bạn. Ở nơi yên tĩnh đó, hãy tiếp tục giữ im lặng và chờ đợi.
- Tuyệt đối KHÔNG:
- Thỏa hiệp, nhượng bộ: Nếu bạn đầu hàng dù chỉ một lần, con sẽ học được rằng cứ ăn vạ đủ lâu, đủ to thì sẽ có được thứ mình muốn. Lần sau, “cơn bão” sẽ còn lớn hơn.
- La mắng, dọa nạt, đánh con: Điều này chỉ khiến tình hình tồi tệ hơn, làm con sợ hãi và tổn thương, nhưng không hề học được cách kiểm soát cảm xúc.
- Giải thích dài dòng: Trong lúc cảm xúc dâng cao, não của trẻ không thể tiếp thu logic. Mọi lời giải thích đều vô ích.
Hãy ở bên cạnh con, đảm bảo con an toàn, và chờ cho cơn giận của con qua đi. Bạn có thể nói: “Khi nào con bình tĩnh lại, mẹ con mình sẽ nói chuyện tiếp.”
3. Giai Đoạn Củng Cố: “Xây Dựng Lại Sau Cơn Bão”
Khi con đã hoàn toàn bình tĩnh, đây là thời điểm để dạy dỗ và kết nối.
- Kết nối lại bằng tình yêu thương: Hãy ôm con và nói: “Mẹ yêu con. Mẹ luôn ở đây với con.” Cho con biết rằng dù hành vi của con không được chấp nhận, nhưng tình yêu của bạn dành cho con là không thay đổi.
- Trò chuyện ngắn gọn: Khi đã về đến nhà và cả hai đều thoải mái, bạn có thể nói chuyện lại về sự việc: “Lúc nãy ở siêu thị, con đã rất tức giận vì mẹ không mua đồ chơi. Lần sau nếu muốn điều gì, con có thể nói nhỏ với mẹ. Khóc và la hét không phải là cách hay đâu con nhé.”
- Khen ngợi nỗ lực, dù là nhỏ nhất: Nếu lần đi siêu thị tới, con chỉ đòi hỏi ít hơn hoặc không ăn vạ, hãy khen ngợi con một cách cụ thể và chân thành: “Mẹ rất tự hào vì hôm nay con đã không khóc khi chúng ta đi qua hàng đồ chơi. Con trai/con gái của mẹ giỏi quá!”
Lời khuyên cuối cùng:
Hãy kiên nhẫn và nhất quán. Sẽ mất một vài lần (thậm chí nhiều lần) để con hiểu ra rằng việc ăn vạ không mang lại hiệu quả. Mỗi lần bạn giữ vững được lập trường một cách bình tĩnh là một lần bạn đang dạy cho con kỹ năng tự điều chỉnh cảm xúc vô cùng quý giá cho tương lai.
> Xem thêm video giải pháp QUẢN TRỊ CẢM XÚC CHO CON!
>>> Xem thêm các vấn đề ba mẹ thường gặp:
- 5 Cách Để Dạy Trẻ Sống Ngăn Nắp, Gọn Gàng, Luôn Có Ý Thức Dọn Dẹp
- Ba mẹ không nói chuyện được với con? – 5 lỗi cha mẹ thường mắc khi trò chuyện với con
- Con bướng phải làm sao? – 5 Điều cần làm trên góc nhìn tâm lý của chuyên gia tư vấn
