Phụ huynh hỏi: Cách xử lý khi con khóc nhè? Con em 5 tuổi, cứ đụng một cái gì không vừa ý là nhè ra khóc, ba mẹ rất là đau đầu.
Master coach Nguyễn Thị Hệ (Mẹ Hệ trả lời):
Chào ba mẹ,
Với vai trò là một chuyên gia coach cũng như là một bà mẹ, mẹ Hệ xin chia sẻ rằng cảm giác “rất đau đầu” của ba mẹ là hoàn toàn có thật và rất nhiều bậc cha mẹ có con ở độ tuổi này cũng đang trải qua điều tương tự. Ba mẹ không hề đơn độc trong cuộc chiến này.
Việc một đứa trẻ 5 tuổi khóc khi không vừa ý là một hành vi vô cùng điển hình trong quá trình phát triển. Đây không phải là dấu hiệu con hư hay cố tình làm khó ba mẹ, mà là một lời kêu cứu từ một bộ não và hệ thần kinh còn non nớt.
Cách xử lý khi con khóc nhè hiệu quả, trước hết chúng ta cần hiểu được thế giới nội tâm của một đứa trẻ 5 tuổi.
Giải Mã Tiếng Khóc Của Trẻ 5 Tuổi – Cách xử lý khi con khóc nhè?
Hãy tưởng tượng bộ não của con như một ngôi nhà hai tầng:
- Tầng dưới (Não cảm xúc): Là nơi chứa những cảm xúc nguyên thủy như sợ hãi, tức giận, buồn bã. Nó phản ứng rất nhanh và mạnh mẽ.
- Tầng trên (Não tư duy): Là nơi xử lý logic, suy nghĩ, kiềm chế cảm xúc và giải quyết vấn đề. Ở trẻ 5 tuổi, “tầng trên” này vẫn đang trong quá trình xây dựng và chưa hoàn thiện.
Khi gặp một chuyện không như ý (ví dụ: không được ăn kẹo, bị giành đồ chơi), “tầng dưới” của con sẽ bùng nổ cảm xúc. Lúc này, con đường kết nối lên “tầng trên” để xử lý vấn đề một cách bình tĩnh gần như bị “tắc nghẽn”. Kết quả là con chỉ có thể dùng công cụ giao tiếp hiệu quả nhất mà con biết: Tiếng khóc.
Tiếng khóc của con lúc này là biểu hiện của:
- Sự bất lực về ngôn ngữ: Con có thể nói được nhiều nhưng chưa đủ từ vựng để diễn tả những cảm xúc phức tạp như “thất vọng”, “bực bội”, “hụt hẫng”. Khóc là cách dễ nhất để nói “Con không ổn!”.
- Khả năng điều tiết cảm xúc còn yếu: Con chưa học được cách tự xoa dịu bản thân. Cảm xúc ập đến và con bị nó nhấn chìm.
- Nhu cầu được kết nối: Đôi khi, tiếng khóc là một lời mời gọi vô thức: “Mẹ ơi, con cần mẹ! Hãy giúp con vượt qua cảm xúc khó chịu này!”
Khi hiểu được điều này, chúng ta sẽ chuyển từ việc “Cách xử lý khi con khóc nhè?” thành “làm sao để giúp con vượt qua cảm xúc này và dạy con cách tốt hơn?”.
Công Cụ Dành Cho Mẹ – 5 Bước Xử Lý Con Khóc Nhè
Cách xử lý khi con khóc nhè. Đây là quy trình chị có thể áp dụng, vừa giúp con bình tĩnh, vừa dạy con kỹ năng quý giá về cảm xúc.
Bước 1: Giữ Vững “Cái Đầu Lạnh” Của Mẹ (Quan trọng nhất!)
Cảm xúc có tính lây lan. Nếu ba mẹ căng thẳng, con sẽ càng hoảng loạn. Hãy hít một hơi thật sâu và tự nhủ: “Đây là một cơn bão cảm xúc của con, không phải là một tình huống khẩn cấp. Mình có thể xử lý được.” Sự bình tĩnh của ba mẹ chính là chiếc phao cứu sinh cho con lúc này.
Bước 2: Hạ Thấp Người, Kết Nối Bằng Ánh Mắt và Công Nhận Cảm Xúc
Hãy ngồi xuống ngang tầm mắt với con. Điều này thể hiện sự tôn trọng và sẵn sàng lắng nghe. Sau đó, hãy dùng những câu nói “phiên dịch” cảm xúc của con.
- Tình huống 1: Con khóc vì không được xem TV nữa. Thay vì nói: “Nín ngay! Hết giờ rồi!”, hãy thử: “Mẹ biết con đang rất buồn/tiếc vì phải tắt bộ phim hoạt hình yêu thích. Con đang xem rất vui mà, phải không?”
- Tình huống 2: Con khóc vì không xây được tháp đồ chơi như ý muốn. Thay vì nói: “Có thế cũng khóc!”, hãy thử: “Ồ, cái tháp bị đổ rồi. Con đang cảm thấy tức giận và thất vọng lắm đúng không?”
Lưu ý: Công nhận cảm xúc KHÔNG có nghĩa là đồng ý với yêu cầu của con. Chị chỉ đang cho con thấy rằng chị hiểu con đang cảm thấy thế nào. Đây là bước then chốt để con mở lòng và lắng nghe chị.
Bước 3: Đặt Ra Giới Hạn Một Cách Nhẹ Nhàng Nhưng Kiên Quyết
Sau khi đã công nhận cảm xúc, hãy nhắc lại giới hạn hoặc quy tắc.
- “Mẹ hiểu con muốn xem thêm, nhưng quy tắc của chúng ta là chỉ xem 30 phút mỗi ngày thôi.”
- “Mẹ hiểu con bực mình, nhưng chúng ta không ném đồ chơi khi tức giận.”
Giọng điệu của chị cần bình tĩnh, chắc chắn, không thách thức.
Bước 4: Cùng Tìm Giải Pháp hoặc Chuyển Hướng
Khi con đã dịu lại một chút, hãy trao cho con quyền lực để giải quyết vấn đề.
- “Bây giờ chúng ta phải tắt TV rồi. Con muốn chúng ta cùng nhau đọc một cuốn truyện hay là ra ngoài chơi đá bóng nào?”
- “Cái tháp này khó xây quá nhỉ. Con có muốn mẹ giúp con một tay không, hay chúng ta thử xây một mô hình khác dễ hơn?”
Giúp con quản lý cảm xúc (Khi con đang bình tĩnh)
Xử lý Cách xử lý khi con khóc nhè chỉ là phần ngọn. Việc quan trọng hơn là dạy con kỹ năng quản lý cảm xúc mỗi ngày.
1. Xây dựng “Từ điển Cảm xúc”: Cùng con đọc sách, xem phim và chỉ ra cảm xúc của nhân vật: “Ồ, bạn thỏ trông có vẻ lo lắng nhỉ!”, “Bạn gấu đang rất vui sướng!”. Dán một “biểu đồ cảm xúc” lên tường và hỏi con mỗi ngày: “Hôm nay con cảm thấy thế nào?”. Để con nhận diện được cảm xúc.
2. Dạy con cách “hạ hỏa”: Khi con đang vui vẻ, hãy cùng con thực hành các bài tập đơn giản.
- Thở như rồng con: “Hít một hơi thật sâu bằng mũi này, rồi thở ra lửa bằng miệng (phùuuu) để thổi bay cơn giận đi nhé!”
- Tạo một “Góc thư giãn”: Một góc nhỏ trong nhà với gối mềm, sách, đồ chơi xả stress… để con có thể tìm đến khi cảm thấy khó chịu
3. Kiểm tra các nhu cầu cơ bản: Một đứa trẻ 5 tuổi sẽ dễ “bùng nổ” hơn khi đói, mệt, buồn chán hoặc cô đơn. Hãy luôn để ý đến các yếu tố này.
Những Sai Lầm Cần Tránh Tuyệt Đối Trong Cách xử lý khi con khóc nhè
- Phủ nhận cảm xúc: “Nín ngay!/Có gì đâu mà khóc!/Con trai không được khóc!” -> Điều này dạy con rằng cảm xúc của chúng là sai trái và cần phải che giấu.
- Dọa nạt hoặc trừng phạt: “Còn khóc là mẹ gọi ông kẹ đấy!” -> Điều này chỉ làm con thêm sợ hãi, không giải quyết được gốc rễ vấn đề.
- Phớt lờ: Mặc kệ con khóc một mình có thể khiến con cảm thấy bị bỏ rơi và không an toàn.
- Lập tức đáp ứng yêu cầu: Nếu con khóc và chị ngay lập tức đưa cho con thứ con muốn, con sẽ học được rằng “khóc là có tất cả”.
>> Xem thêm video giải pháp QUẢN TRỊ CẢM XÚC CHO CON!
>>> Xem thêm các vấn đề ba mẹ thường gặp:
- 5 Cách Để Dạy Trẻ Sống Ngăn Nắp, Gọn Gàng, Luôn Có Ý Thức Dọn Dẹp
- Ba mẹ không nói chuyện được với con? – 5 lỗi cha mẹ thường mắc khi trò chuyện với con
- Con bướng phải làm sao? – 5 Điều cần làm trên góc nhìn tâm lý của chuyên gia tư vấn
